Podsumowanie minionego roku zaczynamy, jak zwykle, od publikacji. Znów pojawiły się nowe książki ks. Tischnera i o ks. Tischnerze. Było też kilka wznowień. Nadal dużym zainteresowaniem cieszyły się związane z tą postacią imprezy, zwłaszcza organizowane w Krakowie Dni Tischnerowskie. Pojawił się też nowy film dokumentalny poświęcony autorowi „Filozofii dramatu”.

Z publikacji na pierwszym miejscu wymienić trzeba tom „Rekolekcje paryskie”, który pojawił się w marcu 2013 roku. Znalazły się w nim homilie, konferencje, pogadanki, a nawet zapisy dyskusji, jakie ks. Tischner prowadził w latach 80. i na początku lat 90. w ośrodku polskich pallotynów w Paryżu. Nagrania z jego wizyt przechował ks. Marian Falenczyk; po ich spisaniu i zredagowaniu powstało niezwykle interesujące świadectwo tamtych lat, ale też książka inspirująca do przemyślenia tego, co dzieje się współcześnie. Nieprzypadkowo kampania promująca „Rekolekcje paryskie” odbywała się pod hasłem: „Tischner na czas kryzysu”.

W ubiegłym roku doczekaliśmy się też trzech wznowień w ramach tischnerowskiej serii Wydawnictwa Znak. W pierwszej połowie roku pojawiło się nowe wydanie książki „Myślenie w żywiole piękna”, gromadzącej eseje Tischnera o sztuce, recenzje książkowe i filmowe oraz teksty pisane do programów teatralnych, a także „Zarys filozofii człowieka dla duszpasterzy i artystów”, kiedyś pełniący rolę skryptu z wykładów wygłaszanych w seminarium i szkole teatralnej. Jesienią z kolei trafiło do księgarń trzecie wydanie zbioru artykułów „W krainie schorowanej wyobraźni” – poprawione oraz uzupełnione notą bibliograficzną i indeksem. Znak dodrukował też zbiór kazań wygłaszanych w kościele sióstr klarysek w Starym Sączu „Wiara ze słuchania”. Tom ten cieszy się niezmienną sympatią czytelników, rozszedł się już w nakładzie przewyższającym 20 tysięcy egzemplarzy.

Na początku roku dodrukowano też „Kapelusz na wodzie. Gawędy o księdzu Tischnerze” pióra Wojciecha Bonowicza. Jesienią nakładem wydawnictwa Grani-T pojawił się ukraiński przekład tej książki, którego autorką jest Bohdana Matijasz. Inicjatorem wydania „Kapelusza” w języku ukraińskim był Jarosław Hrycak, a w zorganizowanej w Kijowie promocji wziął udział m.in. jeden z przywódców ukraińskiej opozycji Jurij Łucenko.

Na przełomie roku 2012 i 2013 w Wydawnictwie Petrus ukazała się mała biografia „Ks. Józef Tischner” autorstwa Jana Galarowicza, filozofa pochodzącego z Łopusznej, zaprzyjaźnionego z autorem „Etyki solidarności”. Biografia ma charakter popularny, a jej celem – jak wyznaje autor – jest próba zrozumienia fenomenu Tischnera i podzielenia się „tym rozumieniem z czytelnikami, zwłaszcza młodymi, w szczególności ze studentami”.

Dla czytelnika-niespecjalisty jest też przeznaczona książka Tomasza Ponikły „Józef Tischner – Myślenie według miłości. Ostatnie słowa”, opublikowana jesienią przez WAM. Tematem książki są ostatnie lata życia ks. Tischnera, jego zmagania z chorobą nowotworową, a jednocześnie – jego filozoficzne poszukiwania związane z problematyką cierpienia i śmierci. Dużym wydarzeniem była promocja książki zorganizowana w Krakowie, w auli Ignatianum przy ul. Kopernika, w której udział wzięła rodzina ks. Tischnera (bratowa Barbara oraz bracia Kazimierz i Marian), a także bp Grzegorz Ryś.

Instytut Myśli Józefa Tischnera we współpracy z Europejską Siecią Pamięć i Solidarność opublikował dwie książki. Na przełomie roku ukazały się „Maski i twarze patriotyzmu” – zbiór wykładów i dyskusji, które toczyły się podczas 11. Dni Tischnerowskich (2011). W książce znalazły się teksty poświecone problematyce patriotyzmu, autorstwa m.in. Marka A. Cichockiego, Dariusza Gawina, Dariusza Kosińskiego, Władysława Stróżewskiego, Tadeusza Szawiela i Jerzego Szackiego. Opublikowano też obszerny tom „Wobec Dobra i Prawdy w dialogu z Tischnerem”, będący podsumowaniem pierwszego Kongresu Tischnerowskiego, zorganizowanego w Krakowie w październiku 2011 roku. W tomie znalazły się m.in. teksty Tadeusza Gadacza, Adama Hernasa, Dobrosława Kota, Andrzeja Kowala, Nikolausa Lobkowicza, Krzysztofa Mecha, Enrico Sperfelda, Zbigniewa Stawrowskiego, Karola Tarnowskiego i Adama Workowskiego, a także artykuł Chantal Delsol, która z przyczyn zdrowotnych nie mogła przybyć na kongres.

Instytut Myśli Józefa Tischnera przeprowadził się w ubiegłym roku do nowej siedziby przy ul. Sławkowskiej 14 (na I piętrze). Mimo problemów finansowych instytucja ta stara się nadal realizować swoje cele, z których najważniejszym jest popularyzowanie i rozwijanie spuścizny intelektualnej ks. Tischnera. Jesienią IMJT zainaugurował cykl „Poniedziałki z Tischnerem”: co tydzień w sali wykładowej odbywały się spotkania, pogadanki i dyskusje, prowadzone przez członków Instytutu. Cykl będzie kontynuowany w bieżącym roku.

Imprezy związane z postacią ks. Józefa Tischnera nadal cieszą się sporą popularnością. Najważniejszą są oczywiście organizowane co roku w Krakowie Dni Tischnerowskie. W dniach 24–27 kwietnia 2013 odbyła się już 13. edycja tej imprezy; tym razem głównym organizatorem był Uniwersytet Jagielloński. Tematem przewodnim tej edycji były słowa: „Szukając nadziei”, a gościem głównym – wybitny prawnik, prof. Joseph H. H. Weiler z New York University Law School, który wygłosił wykład „Od Ratyzbony do Bundestagu: Chrześcijaństwo (i inne religie) w sferze publicznej – refleksje na temat tez Benedykta XVI”. Wizyta prof. Weilera spotkała się z dużym zainteresowaniem; wywiady z gościem Dni przeprowadziły „Gość Niedzielny” i „Gazeta Wyborcza”, a zredagowany zapis wykładu ukazał się w miesięczniku „Znak”.

Wielkim świętem było, jak zawsze, wręczenie Nagród Znaku i Hestii im. ks. Józefa Tischnera w pierwszym dniu Dni Tischnerowskich. Uczestnicy spotkania z laureatami podkreślali, że to wspaniale, iż nagroda jest przyznawana w tak różnych kategoriach – że obok siebie zasiadają profesorowie filozofii czy socjologii, publicyści i ludzie, którzy wcielają w życie określone idee. Pod tym względem Nagroda Tischnera nie ma precedensu. W tym roku otrzymali ją: Paweł Śpiewak (w kategorii „myślenie według wartości” – za całokształt twórczości), Michał Łuczewski (w kategorii „nieszczęsny dar wolności” – za książkę „Odwieczny naród. Polak i katolik w Żmiącej”) oraz Stowarzyszenie na Rzecz Niepełnosprawnych SPES (w kategorii „polski kształt dialogu Kościoła i świata”). Fundatorem Nagrody jest Sopockie Towarzystwo Ubezpieczeniowe Ergo Hestia, a suma wręczanych gratyfikacji wynosi 100 tysięcy złotych.

W trakcie 13. Dni Tischnerowskich można też było wziąć udział w debacie „Filozofia i nadzieja”, do której zaproszono s. Barbarę Chyrowicz, Jacka Filka, Roberta Piłata i Karola Tarnowskiego, wysłuchać eseju ks. Józefa Tischnera „Wiązania nadziei” w wykonaniu Anny Polony i włączyć się w dyskusję na temat jego tez moderowaną przez Michała Bardela i Adama Workowskiego, a także posłuchać rozmowy z reżyserem Ignacym Szczepańskim, autorem filmu „Tak się toczy moja myśl”. Zwieńczeniem Dni były występy finalistów Ogólnopolskiego Przeglądu Artystycznego „Na Tischnerowską nutę” oraz koncert zespołu Trebunie-Tutki. 13. Dni Tischnerowskie poprzedziło też szereg wydarzeń towarzyszących, zorganizowanych w ramach tzw. „Strefy Tischnera”.

Jednym z nich był przedpremierowy pokaz filmu dokumentalnego „Jego oczami”, który odbył się w Dworku Białoprądnickim w Krakowie 19 marca – w dniu imienin Józefa. O życiu i spuściźnie pozostawionej przez ks. Tischnera opowiada w tym filmie jego młodszy brat Kazimierz i zaproszeni przez niego goście (m.in. ks. Adam Boniecki i bp Tadeusz Pieronek). Reżyserem filmu jest Szymon J. Wróbel. Film był w ubiegłym roku pokazywany w kilkudziesięciu miastach w Polsce, miał też premierę zagraniczną – podczas specjalnego pokazu w Turcji.

O innych ważnych wydarzeniach 2013 roku napiszemy za kilka dni.