Mówi o sobie, że jest „historykiem współczesności”. Od kilku lat bada sytuację wolnego słowa w zglobalizowanym świecie. Teraz o wnioskach płynących z owych badań opowie w Krakowie.

 

Timothy Garton Ash (ur. 1953) jest historykiem, profesorem uniwersytetów w Oksfordzie i Stanfordzie. Specjalizuje się we współczesnej historii europejskiej, szereg prac poświęcił przemianom zachodzącym w ostatnich dziesięcioleciach w Europie Środkowo-Wschodniej. Jest cenionym publicystą, stale współpracuje z czasopismami „The New York Review of Books” i „The Guardian”; w Polsce jego teksty publikuje zazwyczaj „Gazeta Wyborcza”.

Mówi płynnie po niemiecku i polsku. Studia odbywał w Oksfordzie i w Berlinie, gdzie mieszkał przez kilka lat, podróżując jednocześnie po krajach bloku wschodniego. W tym czasie był obserwowany przez wschodnioniemiecką tajną policję Stasi; po latach mógł zajrzeć do wytworzonych przez nią dokumentów, a swoje wrażenia opisał w książce „Teczka” (wyd. pol. 1996, 2007), która stała się międzynarodowym bestsellerem. Książka spodobała się m.in. Zbigniewowi Herbertowi; chwalił on autora za to, że „stroniąc od żargonu pseudonaukowego, daje pokaz uczuciowości i siły moralnej, której obce są wszelkie igraszki dialektyki”.

Spotkania z Polską zaowocowały nie tylko małżeństwem z Polką Danutą, ale też licznymi przyjaźniami wśród polskich intelektualistów i opozycjonistów oraz wydaną w 1983 r. książką „Polska rewolucja: Solidarność” (wyd. pol. 1987, 1990). Garton Ash został też członkiem Rady Naukowej Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu, założonego przez Krzysztofa Michalskiego i ks. Józefa Tischnera. Jako jej członek brał udział w kolokwiach organizowanych w letniej rezydencji papieża Jana Pawła II w Castel Gandolfo.

W Polsce ukazały się niemal wszystkie jego książki, w tym „Wiosna obywateli. Rewolucja 1989 widziana w Warszawie, Budapeszcie, Berlinie i Pradze” (1990), „W imieniu Europy. Niemcy i podzielony kontynent” (1996), „Historia na gorąco. Eseje i reportaże z Europy lat 90.” (2000) oraz „Wolny świat. Dlaczego kryzys Zachodu jest szansą naszych czasów” (2005). Ta ostatnia książka przyniosła mu m.in. tytuł jednego ze stu najbardziej wpływowych ludzi na świecie magazynu „Time”. Garton Ash otrzymał też szereg innych prestiżowych wyróżnień, w tym m.in. Nagrodę George`a Orwella za pisarstwo polityczne oraz Nagrodę Karola Wielkiego przyznawaną za szczególne zasługi dla Europy.

Do polskich księgarń trafia właśnie najnowsze dzieło Gartona Asha –  obszerny tom zatytułowany „Wolne słowo. Dziesięć zasad dla połączonego świata”. To owoc wielkiego międzynarodowego projektu naukowego, którego częścią jest też strona internetowa w 13 językach. „Wszyscy jesteśmy dziś sąsiadami”, czytamy we wstępie do książki. „Jest więcej telefonów niż ludzi i blisko połowa ludzkości ma dostęp do internetu. Na ulicach naszych miast mijamy przybyszy z wszystkich krajów i kręgów kulturowych, wyznających najróżniejsze religie. Świat nie jest globalną wioską, lecz globalnym miastem, wirtualnym kosmopolis. Większość z nas ma też dzisiaj możliwość publikowania. Swoje przemyślenia i fotografie rozpowszechniamy w sieci, gdzie może się z nimi zapoznać każdy z miliardów innych ludzi. Jeszcze nigdy w dziejach nie było tak wielkiej swobody wypowiadania się jak obecnie. I jeszcze nigdy wynaturzone formy wolności wyrazu – grożenie śmiercią, pedofilskie zdjęcia i filmy, rynsztokowe obelgi – nie przenikały z taką łatwością przez granice krajów”.

Co robić w tej sytuacji – o tym zapewne usłyszymy podczas tegorocznych Colloquiów Tischnerianów. Timothy Garton Ash wygłosi swój wykład w czwartek 19 kwietnia o godz. 17 w Auli Auditorium Maximum UJ (ul. Krupnicza 33). Po wykładzie w tym samym miejscu weźmie udział w „Jaskini filozofów”, w której obok niego zasiądą pisarz i reporter Wojciech Jagielski oraz publicysta i wydawca Henryk Woźniakowski, a rozmowę poprowadzi redaktor naczelna miesięcznika „Znak” Dominika Kozłowska. Żeby zapewnić sobie miejsce na Sali, najlepiej pobrać bezpłatne zaproszenia; są one wydawane w Pawilonie Wyspiańskiego (pl. Wszystkich Świętych 2) oraz w punkcie InfoKraków (ul. Św. Jana 2).

Dwa dni wcześniej – we wtorek 17 kwietnia – Timothy Garton Ash będzie gościł w Warszawie. O godz. 18 w Kinie Atlantic (ul. Chmielna 33) rozpocznie się spotkanie, w którym obok autora „Wolnego słowa” udział wezmą Adam Szostkiewicz i Wawrzyniec Smoczyński, a spotkanie poprowadzą Agata Szczęśniak i Artur Wolski. Więcej informacji o tym spotkaniu można znaleźć tutaj.

Książka „Wolne słowo” w przekładzie Mieczysława i Filipa Godyniów ukazała się nakładem Znaku. Można ją zamówić tutaj.

Polecamy też autorską stronę internetową  Timothy’ego Gartona Asha, na której można znaleźć jego artykuły i komentarze.