Helmuth Plessner był jednym z twórców nowoczesnej antropologii filozoficznej, Martin Heidegger natomiast – jednym z jej najbardziej radykalnych krytyków. Spór, jaki powstał między nimi, jest tematem obszernej rozprawy ks. Jarosława Jagiełły, która niedawno ukazała się drukiem. Jest w niej też rozdział poświęcony myśli Józefa Tischnera.
Książka Jarosława Jagiełły nosi tytuł „Niedokończony spór o antropologię filozoficzną (Heidegger-Plessner)” i jest „pierwszą tak szeroką monografią sporu Plessnera z Heideggerem na temat antropologii filozoficznej”, napisał w recenzji wydawniczej Tadeusz Gadacz. „Autor nie tylko rekonstruuje stanowiska obydwu myślicieli, lecz sam włącza się w spór, oceniając argumenty każdej ze stron”. Prezentując stanowisko Heideggera, ks. Jagiełło przedstawia m.in. poglądy innych filozofów na temat jego koncepcji ontologii fundamentalnej. W tym właśnie rozdziale, obok krytycznych analiz Bubera, Husserla i Mollowa, przywołana zostaje także opinia Tischnera. Poświęcony jej podrozdział nosi tytuł „Józef Tischner – ontologia fundamentalna jako przykład redukcji ludzkiego dramatu”.
Sam przebieg sporu, na co zwraca uwagę we wstępie autor, nie miał charakteru bezpośredniej konfrontacji, a przynajmniej nie obustronnej. „Bowiem Heidegger zasadniczo nie wysuwa zarzutów pod adresem samego Plessnera, natomiast Plessner stawia zarzuty Heideggerowi, na które nie otrzymuje od niego odpowiedzi, do których mógłby się następnie ustosunkować”. Opis sporu jest więc właściwie zestawieniem i interpretacją tego, co znajduje się w rozmaitych pismach obu myślicieli. Dlaczego autor się nim zajął? Bo w historii najnowszej filozofii właśnie tych dwóch myślicieli „podjęło ogromny trud wyznaczenia podstawowych drogowskazów pozwalających współczesnemu człowiekowi lepiej rozumieć samego siebie”. Te drogowskazy to analityka egzystencjalna Dasein Heideggera i antropologia pojęta jako hermeneutyczna filozofia życia Plessnera – dwa bardzo rożne, a zarazem (jak stwierdza autor rozprawy) reprezentatywne dla XX wieku sposoby szukania odpowiedzi na pytanie: kim jest człowiek?
Rozprawa ks. Jagiełły ukazała się nakładem Wydawnictwa IFiS PAN w serii „Studia z filozofii systematycznej” pod red. Seweryna Blandziego. Książkę można zamówić tutaj.
