Trzecią nominację do tegorocznej Nagrody Znaku i Hestii im. ks. Józefa Tischnera w kategorii pierwszej – za pisarstwo stanowiące kontynuację Tischnerowskiego „myślenia według wartości” – otrzymał kard Grzegorz Ryś. Ponownie kapituła wyróżnia książkę dotykającą historycznych ran i stanowiącą próbę przerzucania mostów ponad narosłymi przez wieki podziałami.

„Chrześcijanie wobec Żydów. Od Jezusa po inkwizycję. XV wieków trudnych relacji” (WAM, Kraków 2023) to odważne, pod wieloma względami pionierskie spojrzenie na relacje chrześcijańsko-żydowskie w starożytności i średniowieczu. Rzecz dobrze udokumentowana, poparta źródłami, ukazująca znakomity warsztat historyczny autora, a przy tym – jak wszystkie książki tego autora – napisana przystępnie i rzeczowo. Mówi o historii niełatwej, w wielu momentach wstydliwej i bolesnej, w sposób uczciwy, obiektywny i przez to stwarzający przestrzeń do dialogu.

„Nie ma bliższych sobie religii i nie ma trudniejszej historii – podkreśla wydawca. – Wspólne relacje wyznawców obu religii od początku naznaczone były napięciem, które z biegiem lat pogłębiało się i obejmowało kolejne dziedziny życia, by osiągnąć apogeum w drugim tysiącleciu chrześcijaństwa. Wtedy to pojawiły się krucjaty, pogromy, wypędzenia i inkwizycja. Powstała rana, którą coraz trudniej było wyleczyć”.

„Ja, który przeżyłem Auschwitz (…) nie mogłem nie zadawać pytań: »Dlaczego Europa była obojętna na los żydowski? Jaką rolę odegrali przywódcy Kościoła w procesie alienacji Żydów?« – napisał z kolei Marian Turski. – Wybitny uczony Grzegorz Ryś tę rolę Kościoła i jego ojców duchowych przedstawia w sposób fascynujący”. A prof. Paweł Śpiewak mówił w 2023 roku: „To jest książka, która toruje drogę do nowego myślenia o dziedzictwie chrześcijańskim i o spotkaniu miedzy Żydami a chrześcijanami”.

Kard. Grzegorz Ryś (ur. 1964) – arcybiskup metropolita łódzki, dr hab. nauk humanistycznych w zakresie historii. W latach 2004–2007 był dyrektorem Archiwum Kapituły Metropolitalnej w Krakowie, w latach 2005–2017 kierował Katedrą Historii Kościoła w Średniowieczu, a następnie Katedrą Historii Starożytnej i Średniowiecznej w Instytucie Historii Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego UPJPII w Krakowie. Zaangażowany w dialog ekumeniczny i międzyreligijny, był m.in. współtwórcą i wykładowcą kursu „ABC relacji chrześcijańsko- i polsko-żydowskich” (od 2010), inicjatorem spotkania w intencji pokoju z udziałem chrześcijan, Żydów i muzułmanów „Echo Asyżu w Krakowie” (2011). W latach 2013–2017 członek kapituły Nagrody im. ks. Stanisława Musiała przyznawanej przez Klub Chrześcijan i Żydów „Przymierze” za zasługi dla dialogu chrześcijańsko-żydowskiego. W latach 2012–2018 należał do Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. W 2019 roku został uhonorowany Medalem 75-lecia Misji Jana Karskiego przyznanym przez Towarzystwo Jana Karskiego. Zaangażowany i lubiany duszpasterz, ceniony kaznodzieja, autor licznych publikacji naukowych i popularnych dotyczących historii, teologii i duchowości.