Czy istnieje jedno rozumienie, czy wiele rodzajów rozumienia? A jeżeli wiele, to jaki byłby ich wspólny mianownik? To pytanie stanowi punkt wyjścia dyskusji, która odbyła się 5 listopada w Krakowie w księgarni De Revolutionibus Books&Cafe.

Wzięli w niej udział autorzy książki „Spór o rozumienie” – filozofowie Bartosz Brożek, ks. Michał Heller i Jerzy Stelmach. O książce, opublikowanej przez Copernicus Center Press, pisaliśmy niedawno na naszej stronie. Jest to próba przystępnego ujęcia problematyki bardzo szerokiej i żywo obecnie dyskutowanej. Każdy z autorów reprezentuje nieco inną szkołę filozoficzną, a więc też nieco inny punkt widzenia. Widać to również w zarejestrowanej dyskusji: gdy np. ks. Michał Heller wspomina o potrzebie precyzowania pojęć, Bartosz Brożek odpowiada, że definicje niezbyt go interesują. „To, co dla mnie jest ciekawe, to rozmaite mechanizmy, które stoją za procesami określanymi przez nas zwykle mianem >>rozumienia<<”.

Przysłuchując się tej żywej dyskusji, możemy dość łatwo zorientować się, na czym polegają zasadnicze współczesne kontrowersje, jakie budzi pojęcie rozumienia. Jednocześnie dyskutujący stale odwołują się do konkretnych doświadczeń. Np. Jerzy Stelmach mówi o tym, że jako prawnik doświadcza czegoś, co można nazwać „przymusem rozumienia”. „Są takie sytuacje, w których wolałbym nie rozumieć, odłożyć dany problem na później. Tymczasem tu jestem pod pewnym przymusem interpretacyjnym: nie chce mi się tego robić, odczuwam pewien sprzeciw, boję się, że popełnię błąd – ale muszę to zrobić”.

Szukając wspólnego mianownika, ks. Michał Heller w pewnym momencie zaproponował następujący opis poszczególnych stanowisk: „Każdy z nas – taka jest moja teza – ma pewien modelowy przypadek, na którym formułuje swoje poglądy na rozumienie. Dla mnie takim modelowym przypadkiem jest rozumienie w matematyce. Dla Bartka, o ile się orientuję, to jest właśnie poszukiwanie mechanizmów rozumienia, zwłaszcza w takich codziennych sytuacjach. Dla Jurka, znając jego pasje i zamiłowania, ta interpretacja jest modelowana na przypadkach rozumienia sztuki. Może warto by nad tymi trzema przypadkami przez chwilę pomyśleć?” Ta propozycja otworzyła cały nowy fragment dyskusji, do obejrzenia której zapraszamy. Dyskusję moderował Łukasz Kwiatek.

Książkę „Spór o rozumienie” można zamówić tutaj.

Na zdjęciu: ks. Michał Heller, Jerzy Stelmach i Bartosz Brożek podczas dyskusji w trakcie Copernicus Festival 2015. Autorem zdjęcia jest Adam Walanus.