Jarosław Hrycak, Wacław Radziwinowicz, kard. Grzegorz Ryś, Robert Drogoś, Tośka Szewczyk, ks. Radek Rakowski i parafia Łacina – oto tegoroczni nominowani do 24. Nagrody Znaku i Hestii im. ks. Józefa Tischnera. Tak jak poprzednio nagroda zostanie przyznana w dwóch kategoriach: za książkę lub cel publikacji oraz za inicjatywę społeczną lub duszpasterską. Laureatów poznamy podczas uroczystej gali 21 listopada.
Wacław Radziwinowicz – publicysta, dziennikarz, znawca Rosji – w książce „Putin, car Atlantydy. Droga do wielkiej wojny” (Agora, Warszawa 2023) rysuje przenikliwy portret dyktatora, będący przestrogą przed tym, do czego prowadzi kult siły i pogarda dla słabszych. W fascynujący sposób opowiada o narodzinach imperialnego szaleństwa. „Radziwinowicz, długoletni korespondent »Gazety Wyborczej« w Moskwie, jak mało kto jest w stanie pokazać krok po kroku, przez jakie punkty zwrotne przeszła Rosja Putina, zanim wydała wojnę Ukrainie” – podkreśla Anne Applebaum, a Adam Michnik zauważa, że „dla Polaków to książka wyjątkowo niezbędna”.
Wszystkie książki nominowane w tym roku w pierwszej kategorii – za wyrażoną piórem kontynuację Tischnerowskiego „myślenia według wartości” – dotykają skomplikowanych dziejów Europy. „Ukraina. Wyrwać się z przeszłości” (Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2023; przeł. Katarzyna Kotyńska i Joanna Majewska-Grabowska) Jarosława Hrycaka to znakomita, obszerna, pełna rozmachu próba zmierzenia się z trudną historią własnego narodu. Hrycak – ukraiński historyk, intelektualista, profesor i kierownik katedry na Ukraińskim Uniwersytecie Katolickim we Lwowie – w nowoczesny sposób podkreśla wyjątkowość Ukrainy na mapie Europy. Nie jest to jednak praca apologetyczna, lecz uczciwa rozprawa również z ciemnymi kartami ukraińskiej historii.
„Chrześcijanie wobec Żydów. Od Jezusa po inkwizycję. XV wieków trudnych relacji” kard. Grzegorza Rysia (WAM, Kraków 2023) to z kolei odważne, pod wieloma względami pionierskie spojrzenie na relacje chrześcijańsko-żydowskie w starożytności i średniowieczu. Rzecz dobrze udokumentowana, poparta źródłami, ukazująca znakomity warsztat historyczny autora, a przy tym – jak wszystkie jego książki – napisana przystępnie i rzeczowo. „Ja, który przeżyłem Auschwitz (…) nie mogłem nie zadawać pytań: »Dlaczego Europa była obojętna na los żydowski? Jaką rolę odegrali przywódcy Kościoła w procesie alienacji Żydów?« – napisał Marian Turski. – Wybitny uczony Grzegorz Ryś tę rolę Kościoła i jego ojców duchowych przedstawia w sposób fascynujący”.
W drugiej kategorii – za inicjatywę wcielającą w życie wartości bliskie Józefowi Tischnerowi, takie jak dialog, solidarność, szacunek dla godności człowieka – nominację, chyba pierwszy raz w historii, otrzymała… parafia. Poznańska Łacina z proboszczem ks. Radkiem Rakowskim to nie pierwsza lepsza parafia – to miejsce inne niż wszystkie. Otwarta w bloku na nowoczesnym osiedlu, na tyłach centrum handlowego, zarządzana przez menedżerkę, otwarta maksymalnie na zaangażowanie świeckich osób, gościnna dla wszystkich, służy nie tylko modlitwie i liturgii, ale też rozmowie, spotkaniom, zbliżaniu do siebie mieszkańców okolicy. Jak zauważa kapituła nagrody, tak bezpośrednich i bliskich wiernym parafii ze świecą szukać. A ostatnio ruszyła w niej pierwsza w Polsce nanokaplica – sterowana aplikacją!
Nominacja dla Roberta Drogosia to wyraz uznania dla jego trwającej już trzy dekady działalności w sektorze pomocowym. Jako prezes Centrum ds. Katastrof i Klęsk Żywiołowych „Tratwa” Drogoś wraz ze współpracownikami i wolontariuszami reaguje we wszelkich sytuacjach kryzysowych, ale też działa długofalowo: walczy z wykluczeniem społecznym, dba o budowanie lokalnych więzi. Ma za sobą doświadczenie m.in. pracy w ośrodku dla osób w kryzysie bezdomności. Jesienią 2021 roku na pograniczu polsko-białoruskim wspierał Grupę Granica, organizując pomoc materialną dla ludzi w drodze. W trzecim dniu pełnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę uruchomił całodobowy punkt, który stał się największym na Dolnym Śląsku centrum pomocy humanitarnej dla uchodźców. Niegdyś działał we Wrocławiu podczas powodzi 1997 roku, dziś znowu pomaga powodzianom.
Z kolei Tośka Szewczyk to pseudonim osoby skrzywdzonej seksualnie przez duchownego, autorki książki „Nie umarłam. Od krzywdy do wolności” (wyd. Więź), publicystki, zaangażowanej w działalność na rzecz upodmiotowienia osób skrzywdzonych w Kościele. Zainicjowała wręczenie biskupom „talerza skrzywdzonych” stanowiącego symboliczne oskarżenie o zaniechania; zyskała tym uwagę mediów i społeczności kościelnej. Jest współinicjatorką i główną autorką listu osób skrzywdzonych do Rady Stałej KEP, który zaowocował zapowiedzią spotkania episkopatu ze skrzywdzonymi i przedstawienia ich postulatów na jesiennym synodzie. „Tośka prezentuje unikalną postawę – pisze Zbigniew Nosowski. – Imponująca jest jej determinacja i zdolność do prowadzenia dialogu w najtrudniejszych, a zarazem najdelikatniejszych kwestiach – tak bliska spuściźnie ks. Józefa Tischnera”.
Już teraz zapraszamy na Galę Nagrody, która odbędzie się 21 listopada o godz. 18.00 w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie!
Bezpłatne wejściówki będą dostępne od 4.11 w recepcji Radia Kraków, w Nowohuckim Centrum Kultury oraz na stronie www.kbfbilety.krakow.pl
