„Jak możliwa jest bliskość w świecie zbudowanym na dystansie i oddaleniu?”. Oto jedno z centralnych pytań nowej książki Adama Hernasa, filozofa związanego z Instytutem Myśli Józefa Tischnera w Krakowie.

Adam Hernas jest z wykształcenia filozofem i prawnikiem. Opublikował dotąd dwie książki – obie w firmowanej przez IMJT serii „Drogi myślenia”: „Czas i obecność” (2005) oraz „Człowiek poza istnieniem” (2011). Najnowsza nosi tytuł: „Od zawsze jesteś przy mnie. Zarys fenomenologii bliskiego”.

We współczesnej filozofii karierę zrobiły raczej pojęcia „innego” i „obcego” (i odpowiednio – kategorie „inności” i „obcości”). Krakowski filozof zaprasza jednak do refleksji nad „bliskim” i „bliskością” w przekonaniu, że w obecnej sytuacji kulturowej to właśnie ona jest szczególnie potrzebna. „Bo czyż nie jest paradoksem”, pisze we wstępie Hernas, „że w czasach łatwej komunikacji międzyludzkiej i nieograniczonych możliwości wchodzenia w różne formy życia zbiorowego, a także panoszącej się skłonności do ekshibicjonizmu, bliskość stała się po prostu wstydliwa? (…) Wstyd bliskości ukrywany pod maską ekshibicjonizmu jest być może najwyraźniejszym symptomem odrzucenia i wypierania się wspólnoty z innymi, która traktowana jest raczej jako zagrożenie indywidualności niż jako wyzwalająca przestrzeń wzajemnego zaufania”.

Jak zatem, pyta dalej autor, „możliwa jest bliskość w świecie zbudowanym na dystansie i oddaleniu? Jak możliwa jest bezinteresowna obecność z drugim w sytuacji, gdy budowanie własnej pozycji wobec innych, a także przeciw innym jest powszechną zasadą życia społecznego? To są pytania organizujące wewnętrzną logikę tej książki – nawet jeśli jej celem wcale nie jest poszukiwanie jednoznacznych na nie odpowiedzi. Jednakowoż autor stoi na stanowisku, że doświadczenie bliskiego, choć może bardzo rzadkie, a dla wielu nawet nieosiągalne, jest dla myślenia co najmniej tak samo ważne, jak doświadczenie twarzy Innego albo spotkanie drugiego w symetrycznej relacji ja – ty. Zatem figura bliskiego powinna znaleźć swoje miejsce w ramach myślenia o człowieku obok figur drugiego i innego. Bliskość powinna się stać aksjomatem tego myślenia co najmniej na równych prawach z kategorią inności, ponieważ żadnej z nich nie da się zrozumieć oddzielnie, obydwie wskazują na siebie nawzajem i pozostają ze sobą logicznie związane.”

„Od zawsze jesteś przy mnie” to 11. książka w serii „Drogi myślenia”, w której ukazały się też rozprawy i zbiory esejów Piotra Augustyniaka, Aleksandra Bobko, Dobrosława Kota, Krzysztofa Mecha, Zbigniewa Stawrowskiego i Karola Tarnowskiego.

Nową książkę Adama Hernasa można zamówić tutaj. A wszystkie książki z serii „Drogi myślenia” można znaleźć i zamówić tutaj.